Beschrijving

Scherpe neuzen kunnen de geur van afval en stront misschien nog vangen. Dit middeleeuwse gewelf verborg lang menselijke uitwerpselen, botten en schedels van dieren en gebroken huisraad. De beerkelder hoorde bij Huis Scharlaken, gelegen aan de voorname Wijnstraat. Hier was het bestuurlijke en financiële hart van Dordrecht. Het huis was eerst een lakenhal, een marktplaats voor textiel. Later deed het dienst als waag.

Het Huis Scharlaken kende meerdere gedaanten. Omstreeks 1225 werd het eerste huis gebouwd, de markthal. Het gebouw was fors: negen meter breed en 35 meter diep. Houten balken en oude scheepsdelen moesten de dikke stenen muren op hun plaats houden. De handel kwam op gang. Kaarsen en olielampjes in nissen verlichtten de handelaren tijdens de verkoop van stoffen.

Al snel begon het gebouw te verzakken. Het verschil tussen voor- en achtergevel liep op tot ruim twee meter. Vloeren moesten meerdere keren worden rechtgetrokken en deuren gedicht. Archeologen troffen later zes verschillende vloeren aan!

Bijna anderhalve eeuw na de bouw verlieten de lakenhandelaren het verzakte pand en betrokken elders een ruimer en moderner gebouw, nu het Stadhuis. Huis Scharlaken werd in 1360 tot de grond toe afgebroken. Op de restanten van de muur kwam een tweede, veel kleinere Huis Scharlaken te staan. Het was vanaf 1361 woonhuis van Heer Otto van Arkel, een invloedrijke representant van de Kabeljauwse partij. Tegenover de Kabeljauwen stonden de Hoeken, een strijd tussen machtige adellijken in Holland. Het grotendeels Hoekse stadsbestuur van Dordrecht had te maken met een sterke Kabeljauwse tegenstand, die vanuit Gorinchem werd gevoed. Met de koop van Huis Scharlaken schonk Otto van Arkel de stad Gorinchem een steunpunt in vijandelijk Dordrecht, zo luidt de onbewezen aanname.

Het gemeentebestuur van Dordrecht kocht het huis in 1594 weer terug, waarna er een waag in werd gevestigd. Handelaren werden op last van de overheid verplicht er hun goederen te meten en te wegen.

In de negentiende eeuw kreeg het laatgotische Huis Scharlaken een neoclassicistische gevel. Het kreeg allerlei functies: een stadsbouwkundige tekenschool, concertzaal, telegraafkantoor en ten slotte toonzaal van het gemeentelijk energiebedrijf. In 1960 werd het beeldbepalende gebouw gesloopt.

Archeologen onderzochten in de jaren ’80 de restanten van Huis Scharlaken. Hun aandacht ging zeker niet uit naar het rechthoekige gebouw achter het huis. Dat was in hun ogen een oninteressante kelder, die onder meer als beerkelder (tegenwoordig septictank) was gebruikt. Toen begaf één van de muren het. De volledige inhoud van de ruim tachtig vierkante meter grote beerkelder, daar opgehoopt sinds de middeleeuwen, spoelde zich over hen uit! Na zevenhonderd jaar vond de ondraaglijke stank zijn weg in Dordrecht.